فەرهەنگ، گاڤا ئێکێ یا ستانداردکرنا فۆرمێ پەیڤانە

بوشرا عومەر محەمەد
ئەرێ بزاڤێن چێکرن و دانانا فەرهەنگێن زمانى ل گۆرەى ڕێبەر و نڤیسارەکێ ل دەڤەرا بەهدینان دهێنەکرن؟ ئەرێ سازییێن مە یێن ڕەوشەنبیرى و کەلتوورى هزر د ئەڤێ چەندێدا کرییە؟ ئەرێ پرسا فەرهەنگ و ڕاستنڤیسینا پەیڤان بوویە جهێ بگرەوڤەکێشانا کەسێن پسپۆر و شارەزا؟ ئەرێ مە گازندە ل سەر وەرگێڕانێ و وەرگێڕان ل سەر چاوانییا دارشتن و هەلبژارتنا فۆرمێن پەیڤان نینن؟ وەرگێڕ دشێت هەتا چ ئاست ب زمانەکێ ڕەهوان کارێ وەرگێڕانێ بکەت؟ ئەرێ بزاڤێن وەرگێڕانێ بۆ چێکرنا فەرهەنگەکا دەولەمەند یا پەیڤ و زاراڤان سەرکەڤتن ب دەستڤەهینایە؟ ئەڤ پرس و دابێشە د مەژییێ مەدا دهێن و دچن و ب بەردەوامى دبێژین، بۆچى ل دەڤەرا بەهدینان مە نەشیایە فەرهەنگا خۆ پێشبێخین و مفاى ژ پەیڤ و زاراڤێن بەرى خوە و سەردەمێن بوورى وەربگرین؟ ئەرێ مە بزاڤ کرییە کو مفاى ژ کەلتوور و چاندا خوە یا کەڤنار وەربگرین؟ یان بچن و بهێن و پەیڤێن بیانى ل خوە کۆم بکەین و ل بەرامبەر ئەوان پەیڤان د زمانێ کوردیدا مە پەیڤێن دروست و بێقوسویرى هەنە! ئەرێ هوین چ ناڤ ل ئەڤێ چەندێ دکەن؟ ژ خوە یا دلئێشتر ئەڤەیە، کو نوکە مە ئاگەهـ ژێ هەیە و بەلگەیێن پێدڤى ژى ل بەردەست هەنە کو وەرگێڕان ژ زمانێ سێیێ بۆ سەر زمانێ کوردى دهێتەکرن، بێگومان ئەڤ ئێکە ژى زیانێ دگەهینیتە تێکستا ڕەسەن و زمانێ مە، ژبەر کو واتا و تێگەهێ دروست ناگەهیتە خوینەرى و هندى وەرگێڕ خوە ژ وەرگێڕانا دوویێ و سێیێ دویر بکەت باشتر و زانستیترە.
ئەرێ لایەنێن بەرپرس دێ کەنگى مویەکێ ل خوە شاش کەن و کارى ل سەر فەرهەنگ و فلتەرکرنا بزاڤا وەرگێڕانێ ل دەڤەرێ کەن؟ ژبەر کو، ئەڤە خەون و هیڤییا مە خواندەڤانایە. لەوڕا داخواز و هیڤییان دکەین، کو بزاڤەکا ژدلکارنە ل دەڤەرا مە ژى بۆ وەرگێڕانێ بهێتەکرن، چونکى مە کەس و وەرگێڕێن هێژا هەنە. گرنگە دەستێن سازییەک هەبیت و ب پلان و شارەزایى وەرگێڕان ل هەڤ کۆم بکەت و ل دویڤ پلانسازییەکێ کارى د وارێ وەرگێڕان و فەرهەنگسازییێدا بکەن.
ب دیتنا مە دانان و کارکرن ل سەر فەرهەنگان نە ب تنێ دێ ئاریشەیێن زمان و ڕێنڤیسێ چارە کەت. بەلکو دێ بزاڤەک بیت کو ئێدى سازییێن مە یێن حکومى و کەرتێ تایبەت ژى مفاى ژ فەرهەنگێ وەربگرن و د نڤیسارێن خوە یێن فەرمیدا پەیڤێن کوردى ل جهێ پەیڤێن عەرەبى بکاربهینن. ل دووماهییا گۆتنا خوە دبێژم، گەرەکە لایەنێن پەیوەندیدار ب زویتر دەم خوە ل پرسا فەرهەنگ و فەرهەنگسازییێ بکەنە خودان و کار بۆ ستاندارکرنا ڕێنڤیسا پەیڤان و ل بەردەستکرنا فەرهەنگەکا دەولەمەند ب پەیڤ و زاراڤانڤە بکەن.