ڤیتۆیا تورکی رێگرە ل بەرامبەری ئەندامبونا سوێد و فینلەندا د ناتۆدا

سەعد بەرازی
ناتۆ هاتییە ل ساڵا ١٩٤٩ دامەزراندن وئەو پێکهاتییە ژ ٣٠ دەولەتێن ئەورۆپی و ئەمریکا باکوری و گربگترین پێگیریێن وێ پەیداکرنا ئاشتیێ ب رێکا بەرەڤانییا کۆمەڵی. ناتۆ سیاسەتا دەرگەهێ ڤەکری بخۆڤە گرتیە لدیف مادا (١٠)ێ ژ پەیڕەوێ ناڤخۆی کو تێدا هاتییە ئاماژەکرن کو چێدبیت هەر دەولەتەک ببیتە ئەندام ب مەرجێ جێبەجێکرنا هەمئ پێگیریان، ژوانا هەبوونا سیستەمەکی سیاسی دیموکرات، کۆنترۆلکرنا سەربازان، شیان هەبیت د پێشکێشکرنا هاریکاریێن سەربازی د ناتۆ دا.
و ب مەرجێ رازیبوونا هەمی دەولەتین ئەندام و پشتی هینگێ پەسەندکرنا ڤێ رازیبوونێ ل پەرلەمانێن وان دەولەتان.
ل پشتی شەرێ رووسیا-ئۆکرانیا و ئاڵۆزیبونا کاودانان ل گۆرەپانا ناڤدەولەتی، هێلا کو چەندین دەولەتێن ئەورۆپی هزرێ بکن کو ببنە ئەندام د ناتۆ دا مینا سوید و فینلەندا و دەستان بەردن ژ بێلایەن بوونە خو بۆ چەندین ساڵ. ئەڤی شەری گەفەکا مەزن لسەر ئاسایشا نەتەی یا ڤان وەڵاتان دروست کر، لێ داخوازیا ڤان دوو وەڵتێن ئیسکەندنافی رووبەروی ڤیتۆیەکا تورکی بوو ژلایێ سەرۆک ئەردۆغان.

ئەرێ ئەو چ ئەگەر بوون کو هێلان تورکیا ڤیتۆ بکاربینیت؟
١-تورکیا ڤان هەردوو وەڵاتان تۆمەتبار دکەت ب ڤەحەواندنا ئەندامێن رێکخراوا (pkk) یا تێرۆریست، دگەل یێن گروپا فەتح اللە گولەن کو تۆمەتبارە ب ئەنجامدنا کودەتایەکێ ل تورکیا ساڵا ٢٠١٦.
٢-پشتی داگیرکاریا تورکی ل باکورێ سوریا ل ساڵا ٢٠١٩، هەردوو وەڵاتان قەدەغەکرنا چەکان بۆ تورکیا راگەهاندن
٣- تورکیا نەڤێت ئەزموونا یونانێ دووبارە ببیت، کو وێ پاڵپشتیا pkk کر هەروەسا جەماعەتا گولن.
٤- تورکیا دڤێت کارتەکا فشارێ ل دەف هەبیت ژبۆی ب دەستڤەئینانا هندەک دەستکەفتێن سیاسی ژوانا : ئەندامبوون ل یەکیتیا ئەوروپا - ب دەستڤەئینانا فرۆکێن ئەمریکی F16 و F35

چ هێلا کو سوێد و فینلەندا داخوازا ئەندامبونێ د ناتۆ دا بکەن؟
د شەرێ رووسیا-ئۆکرانیا دا هاتە دیاربوون کو مەتەرسیا روسیا نێزیک سنورێن ڤان دوو وەڵاتان دبیت، هەردووک وەڵاتان سنور هەنە دگەل روسیا ١٣٠٠ کم، فینلەندا دگەل روسیا ٨٣٠ میل، سوێد دگەل روسیا ٤٦٠ میل، پاڵدەرێ ترسێ هێلا کو هەردووک وەڵات هزرێ بکەن کو ببنە ئەندام دناتۆ دا، ل گۆری داخویانیا سەرۆک وەزیرا سوێد ماجدالینا ئەندرسۆن  کو گۆتیە ئەو ئەگەرێن کو هێلان روسیا ئۆکرانیا داگیر بکەت بۆ مە گرینگ نینن بەلکو ئەو رێکا کو رووسیا هەلبژارت ( شەر) ئەو بۆ مە جهێ گەف و ترسێیە .
ل دوماهیێ ئەز دبینم کو داخوازا ڤان دوو وەڵاتان ژبۆی ئەندمبونێ دهێتە شرۆڤەکرن لسەر بنیاتێ هەبوونا گەفەکێ لسەر ئاسایشا وان ژلایێ روسیا، کو روسیا دترسیت ژ بەرفرەهبوونا سنورێن ناتۆ ل نزیک سنورێن وێ. هەروەسا تورکیا دێ هندەک دەستکەفتان ب دەست خوڤە ئینیت وەک راوەستاندنا هاریکاریا گروپێن تێرۆریست وەک pkk و گولن، و فرۆکێن شەرکەر یێن f16 و f35 ب دەستخوڤە بینیت، یان ژی هەلکرنا گلۆپا کەسک ژبۆی داگیرکاریەکا دیتر ل باکورێ سوریا ژبۆی دەستڤەئینانا هندەک دەستکەفتان ل بەری هەلبژارتنان ژبۆی زێدەکرنا لایەنگەرێن سەرۆک ئەردۆغان و حیزبا وی یا دەسەڵاتدار.