بۆ ل ئەورۆپا ب زۆری زارۆکا ژ مالباتێ د ستینن؟!!

رزگار حمید شریف
ل ئەورۆپا و ب تایبەت ل (ئیسکەندیناڤیا)، دەزگەهێ پاراستنا زارۆکان ڕێژەیەکا باش ژ زارۆکان ژ دەیک و بابان وەرگرتینە و ددەتە مالباتێن دن، کو ساخلەتێن پەروەردەیا ساخلەم لدەف هەنە بێ فەرق و جوداهیا نەتەوی. ئێک ژ وان رەڤەندا زارۆک زێدە ژێ تێتە وەرگرتن ژیک کوردن. بریارا برنا زارۆکان د پرۆسەیەکا دیر و درێژ و دادگەھـ و هەلسەنگاندنا هەمی ئالیدا دەرباز دبیت. و ل ڤان ولاتان زارۆک وەک بنیاتدەرێ پێشەرۆژا ولاتی تێنە دیتن و لەورا گرنگیەکا زێدە ب پەروەردەیا وان تێتە دان و چاڤدێریەکا هویر ل سەر پەروەردا وان تێتە کرن.
ئەڤە ژیک هندەک ئەگەرێن برنا زارۆکانە ل ئەورۆپا:
- ب کار ئانینا توند و تیژیا جەستەیی و دەروونی بەرامبەر زارۆکان.
- نەزانین ل سەر دەینانا توخیبی بۆ زارۆکان و چاواتیا سەردەریێ دگەل رەفتارێ نە دروست یێ زارۆکی. بۆ نمونە نزەانینا دەینادنا توخیبەک بۆ ب کار ئانینا ئای پەد و تەلەفونێ، دەمێ نڤستنێ و تێکەلیا گەل زارۆکێن دی و چاواتیا سزادانا ساخلەم یا زارۆکی.
- نە تێگەهیشتن ژ پێدڤیێن زارۆکی یێن هەستی و جەستەیی.
- دووبارەکرنا خەلەتیان بەرامبەر زارۆکان و نە ب رژدی وەرگرتنا رێنما و رێکارێن دەستگەهێ پاراستنا زارۆکان.
- پشتگوھـ ئێخستنا زارۆکان و ب کار ئینانا پارێن وان بۆ مەرەمێن دی.
- نە تێگەهیشتن ژ پەروەردەیا ساخلەم، بۆ نموونە دڤێت هەمی زارۆک ل دەم ژمێر ھەشت ناڤ تەختی دا بن و هیچ ئامێرەک ئەلکترونی ژوورا وانڤە نەبیت.
- شەرکرنا دەیک و بابان دەف زارۆکان و نە پاراستنا زارۆکان ژ شەرێن مەزنا. یان ژیک ب کار ئینانا ڤەخوارنێن کحولی و کەرستێن بێ هوشکەر دەف زارۆکا.
حاکمەک نۆرڤێژی گوت دەیک و بابەک کورد من چ گومان نینن کو هوون حەژ زارۆکێن خوە دکن، لێ وە نەشیا پەروەردەیەکا باش بدنە بەر وان و وە نەشیا ژینگەهەک ساخلەم بۆ وان دابین بکن و ئەو گونەهە کەڤیتە ئەستویێ وە.
ڤەگەراندنا زارۆکان بۆ دەیک و بابان د پتریا حالەتاندا ئاسانە، دەمێ دەیک و باب دانپێدانێ ب خەلەتیێن خوە دکن و هەڤکارن دگەل دەزگەهێ پاراستنا زارۆکان و مامۆستایێن خوێندنگەهێ. لێ ژ بەر کو دەیک و باب زمان و یاسایێ ڤان دەولەتان باش تێناگەهین و دترسن راستیێ بێژن، زارۆک هندەک جاران زەحمەت تێتە ڤەگەراندن. دەیک و بابێن ئاستێ خواندنا وان کێم زێدەتر دووچاری ڤان کارەساتا دبن.