ماڵا کارتۆنییا مە و هندەک بەڵایێن دیتر

جاسم محمد شرنەخى
د چەند ڕۆژەکێن کێمێن بۆریدا دەرگەهێ ب خۆرتى گرتى ل  هەمبەر بەڵایێن ل پشت هەڤ قەفاى ل سەر کۆردستانێ و دەستهەڵاتا وێ ڤەبوون.
 ل ئێڤارا نەورۆزێ 20-3-2023 ڕاپۆرتا وەزارەتا دەرڤەیا ئەمریکا ڕەخنەیێن توند گرتن هەمبەر گەلەگ پرسان ژوانا: دەربارەى سەرەدەرییا دەستهەڵاتدارێن هەرێمێ ل گەل دۆسەیین مافێ مرۆڤى، ڕەوشا گرتن و دەستەسەرکرنێ، زیندانیێن ئازاديخوازێن بەهیدنان، کاودانێن  گرتیخانەیان ل ڤى وەڵاتى ب گشتى، بابەتێ ئازادییا دەربرینێ و ڕۆژنامەڤانیێ، دۆسەیا گەندەڵی و گوندەڵکاران ئەوا دفنێن خەلکێ جیهانێ هەمیێ – نەکۆ یێن مە کوردان بتنێ– ژبەر بێهنا وێ و بێهنا وان مەزنە گەندەڵکاران یا گەنگى خەتمین، و هندەک بابەتێن دن ژى.
    مینا چاڤدێرەکێ سیاسى یان هەتا وەکۆ کەسەک دەستێن خوە دانایین ل سەر وژدانا خوە، ئەو هەمى تۆهمەت – ب مخابنیڤە دبێژم – ڕاستی هاتنە دیارکرن، خەلەتییا ڕاپۆرتێ ئەوە هندەک ژ ڕاستییان ڤەگۆهاستییە، گەلەکێن ناڵبارتر و کەمباختر هێلاینە.
  و پستى سێ ڕۆژان ل 23-3-2023 دەربەکێ ب ئێش ل هەرێما مەیا کۆردستانێ کەفت پشتى هاتیە ڕاگەهانندن کو وێ دادگەها نێڤدەولەتى ئەوا دبێژنێ (دەستەیا ناڤنچیتییا – تەحکیما- نێڤدەولەتى یا ب سەرژۆرا بازرگانییا نێڤدەولەتيڤە - ICC International Court of Arbitration ) ل پاریس بڕیار د بەرژەوەندییا عیراقێدا داى، ئەو ژى د دەربارەى دۆسەیا هنارتنا پەترۆلا هەرێما کۆردستان ب ڕێکا تورکیایە، ئەڤێ دادگەها تایبەت دیارکر کۆ تۆرکیا سۆچدار و سەرپێچکارە، ژبەرکۆ نەهـ ساڵە (ژ ساڵا  وەرە 2014  وهەتا نها یا وێ ڕێکەفتنا ل گەل عیراقێ مۆرکرى سەبارەت ب ڤەگۆهاستنا نەفتا عیراقى تێکددت و پێ لێ دکت، هەر وەسا وێ دادگەهێ حۆکمێ قەربۆکرنا بـ: (1.4.000) مليار چارسەد ملیۆن دۆلاران ل سەر تۆرکیا سەپاند، دڤێت ڤى قەبارەیێ پارەى وەکۆ قەربۆ بدت عیراقێ، هەلبەت ئەڤ بڕیارە بوویە ئەگەرێ ڕاوەستاندنا فرۆتنا هەرێما ب ڕێیا تورکیا ھەتا هەرێم و بەغدا بگەهنە ڕیکەفتنەکێ.
   یا دیارە چەند دەربەکێ ئابۆریێ زێدە مەزنە ل کۆردستانێ دکەڤیت، هەتا نها ژى هێشتا ئەڤێن گۆهێن خوە سمتین ژ هەمى شیرەت و ئاڕاستەیێن دلسۆزان بەحس ل پێداچۆنەکا ڕاستەقینە ناکن، کو دڤێت بەرهەمئینانا سامانێن سرۆشتى و پەترۆلێ ل سەر بناغەیەکێ درۆست بت، نەکۆ مینا یا دەستهەڵاتدارێن مە ب مژاوى و دویرى زەڵالیێ و هەر وەکى قاچاغى بتن، ژبۆ بەرژوەندییا هندە سیاسەتمەدارێن دەستباڵا و خێزانێن وان و کۆمپانیایێن وان و یێن ئەو ل گەل هەڤپشک بتن، خەلک خێرێ ژێ نەبینت، مللەت بکەڤت بن بارێ قەرێ (30) ملیار دۆلارى، و ل زڤستانێ ژى برمیلەکا گازا سپى نەگەهت ماڵێن هەژارێن کۆردستانێ.
   مە هەمییان دزانى ئەو ئاڤاهیێ ل سەر بونیاتێ کۆمیدییا ڕەش (گازا من بۆ منە، یا تەژى بۆ تە و بۆ منە) دێ هەر ڕۆژەکێ دویر نە نێزیک هەرفت، مخابن خەلک دێ بێژن هەى نە موخابن، خوەزى زویتر هەڕفتبا، مادەم پڕانییا گەلێ هەژار یێ زڕبەهرە ژ ڤێ بازرگانییا نەڕەوا ژلایەکێڤە، ژلایێ دیتر ژى مادەم نە ئیدارەکرنا درۆست یا دەستهەڵاتدارێن مە بۆ دۆسەیا پەترۆلێ ل گەل بەغدا ب وى شێوەیێ کەس نزانت چەوا و بۆچى پێگیری ب چ ڕیکەفتنەکێ نا هێتە کرن!
   بەلێ هەردەم ل بنێ گۆهى بوو ئەو نازدارییا هەرێمێ یا ب ئەگەرێ فشارا ئەمریکا ل سەر بەغدا ب دویماهیى بهێت، ئێدێ خەلکێ ناڤەند و ژێرییا عیراقێ ل گەل حکۆمەتا بەغدا ڕێکێ ل هەردوو حزبێن مەیێن دەستهەڵاتدار بگرن کو ب کەیفا خوە و ژبۆ بەریکێن خوە فێلێ ل خەلکێ عیراقێ بکن، کا چەوا غەدرێ ل هاوڵاتیێن خوە ژى دکن.
    و یا سیێ ئەو تۆپ بوو یا کونسلسێ ئەمریکا ل هەولێرێ (ئیرڤین هیکس) ل شەڤا 25 ل سەر 26 تەقاندى، دەمێ تەنها ڕاپۆتا گۆڤارا (فۆرین پۆڵسى- Foreign Policy) ئەوا ل 23 ڤێ هەیڤێ ب ناڤنیشانا (ماڵا کارتۆنییا کۆردستانێ یا دهەلوەشت- Iraqi Kurdistan’s House of Cards Is Collapsing)( ) ل دۆر بارۆدۆخێ ئابۆرى و سیاسی و حزبیێ بێ سەرۆبەرێ هەرێما کوردستانێ بەڵاڤکرى، و ژ باژێرێ چەمچەماڵ دەست پێکرى، هاتیە سەر پرسا گەندەڵیێ و زێدەگاڤییا بەرپرسێن حزبیێن دەستهەڵاتدار، و گەندەڵییا وان یا بێ وێنە ل سەرانسەرى جیهانێ، ئەوێ ڕاپۆرتێ ب کۆرتى و پۆختى بەحس ل ئەزمۆنا دەستهەڵاتدارییا قورخکرنا حزبى کریە، و هەلمبوونا هەمى ئومێدێن پەیداکرنا سەربۆرەکا دیموکراسى ل دەڤەرێ چاڤەڕێکریە، و سیستەمێ ئیدارى ل هەرێمى ب (کارتۆنى) وەسفکریە!
   جارێ ئەم بەحسێ کارتێکرنا ڤێ ڕاپۆرتێ ل سەر حۆکمڕانێن کوردستانێ ناکین، هەما ئەو خەوا ژ چاڤێن وان ڕەڤاندین ل هەتا نیڤا شەڤێ بەرسڤا وێ شەیرکرنا کۆنسلى ب بەیانامەیەکا نەڕازیبوونێ دایین دیار دبت کا هەمبەر هەر ڕەخنەیەکا هەى چەند نیگەران و دلتەنگن!
    ئەگەر حوکمڕانێن مە نزانن ڕەوشا ڤى مللەتى زۆر ژ وێ یا ڤان هەر سێ ڕاپۆرتان دیارکرى کارەساتبارترە ئەڤە ب خوە موسیەبەتە، لێ ئەگەر بزانن و قەت ل چارەسەرکرنا ئەگەرێن ئەوان پەیداکرین نە گەرن وى دەمى بەڵا مەزنترە.