و ئەگەر ئەم (وەلاتێن جیهانا سیێ) بین ئانکو چ؟؟

سوھەیب شانە
ئەم کورد ژی د چینە د رێزبەندا (وەلاتێن جیهانا سیێ دا)، دیارە ژی کو ل (ئەنفالا سالا١٩٨٨) و شەرێ داعش و شەرێ حەشدا شەعبی و (کوچا مازن ل سالا ١٩٩١)، ئەڤ موعانات و دەردەسەری و مە دیت بن و پشتی چەند قوربانیان ژنوی وەلاتێن مازن د تەوارا مە هاتن، لێ پشتی چ؟
دبن سیبەرا شورەشا پێشەسازی ئەوا ل بریتانیا هاتی رویدان ل دوماهیا سەدێ هەژدێ و ل دەمێ شەرێ سار دناڤبەرا ئەمریکا و ئێکەتیا سوڤیێتی دا، جیهان هاتە دابەش کرن بۆ سەر دوو جەمسەرا.
جەمسەرێ ئێکێ/ ناتو (رێکخراوا پەیمانا ئەتلانتێکا باکور)، کو ئەڤ وەلاتە بون(ئەمریکا، کەنەدا، یابان، کوریا باشوور و هندەک وەلاتێن روژئاڤا ئەوروپا) و هندەک وەلاتێن دی یێن هەڤپەیمانێن وان.
جەمسەرێ دووێ/ (رێکخراوا پەیمانا وارسو)، کوئەڤ وەلاتە بون (ئێکەتیا سوڤیێت، چین، کوبا، کوریا باکور، ڤێتنام) و هندەک وەلاتێن دی یێن هەڤپەیمانێن وان.

پسیارەک ل ڤێرێ دهێتە هەبوونێ ئەرێ وەلاتێن دی یێن کو د ئەسلدا د بن داگیەركەرییا دەولەتێن ئەوروپی ڤە بوون و پاشی سەربەخوییا خو وەرگرتی و بونە خودان سیادە، ئەرێ ئەو دێ بنە بالێ کیش جیهانێ؟؟ و دگەل کیش رێزبەندیێ بن؟؟
ئەوا ئەم نوکە پسیار دکەین بەری مە شارەزایەکێ ئابووری یێ فرەنسی ب ناڤێ (ئەلفرێد سوڤیێ) ل سالا ١٩٥٢ هەمان پسیار هەبوو !!! ئەلفرێد وەسا دیار دکەت کو ل بەری شورەشا فرەنسا، وەلاتێ وی بۆ سێ چینا هات بۆ دابەش کرن.
چینا ئێکێ/ چینا زەلامێن ئاینی
چینا دووێ/ چینا ئەرستوقراتی
چینا سیێ/ کو رێژەیا زورا خەلکێ فرەنسا ب خوڤە دگرت و خودان داهاتەک و ژیارەکا کێم بوون، کێمتر ژ هەردوو چینێن دی
 و د ئەساس دا و جودا چینا سیێ ژ بو ب دەست ئێخستنا هیڤی و خەونێن هەردوو چینین دی بۆ یا کو وان هزر دکر، ژ هەژی ژیان و ئابوورەکێ باشن. ل ڤێرێ ئەلفرێد دیار دکەت کو ئەوا ل ناڤخویا وەلاتێ وی نوکە یا بویە تشتەکێ جیهانی...
لەوا گوتارەكێ بەلاڤ دکەت و ناڤێ مە دکەتە (وەلاتێن جیهانا سیێ)!!!
و ئەگەر ئەم (وەلاتێن جیهانا سیێ) بین ئانکو چ؟؟ ئانکو ئەم ل سەر پارچە زەڤیەکا جوگرافی بین، وەکو شەترەنجێ و بهێینە راکرن و دانان داکو مەلک (وەلاتێن جیهانا ئێکێ و دووێ) د ئارام بن. ئانکو ئەو کەسێ ئەم ب (وەلاتێن جیهانا سیێ)ب ناڤکرین ئەم داناین ب هندەک (وەلاتێن نامی) موتەخەلف ژ شورەشا پیشەسازی. ئەگەر چ! کومە سەرخوەبوونا خو ژی هەبیت و ژ بن چەنگێن وەلاتێن ئیستعمارێ دەرکەت بین.
بەلێ ئەڤ چەندە ب تنێ د پارزینکێ مەدایە و ل دەف وەلاتێن جیهانا (ناتو و وارسو)، ئەم هەر مولکێ واینە. (وەلاتێن جیهانا سیێ) ئەگەر خودان سامانێن سروشتی و داهات ژی بن، بەلێ نابنە خودانێن وان سامانا بەلکو ئەو یێن (وەلاتێن جیهانا ئێکێ و دووێ نە) و(وەلاتێن جیهانا سیێ ) چ پێویستی ب وان سامان و داهاتان نینە. ئەو دێ وان هەمی سامانێن سروشتی ژ بۆ خوە بن و کار پێکەن و تەطەورێ کەن و بەشەکێ بچیک ژی دێ دەنە وی وەلاتی و کێمتر ژ رێژا ئەو پێدڤی. ئەڤە بتنێ نە بەلکو دێ دەیندار ژی کەن. ئەگەر رازی ژی نەبی، دێ شەرێن مازن هێنە کرن و ئەنجام چ بن و چەند قوربانی هەبن گرنگ نینە بو وان.
(وەلاتێن جیهانا ئێکێ و دووێ) دێ هندەک قەیران و ئەزماتێن (دبلوماسی و ئەقلیمی و جیو سیایسی) دروست کەن و پاشی دێ تەدەخولێ تێداکەن و چارەسەرکەن. ئەگەر ژی گومانەك هەبیت دێ کەسەک ژ وان هێت و تەپەکێ ل پشتا (جیهانا سیێ) و بێژیت (خو عاقل کە).

کو (وەلاتێن جیهانا سیێ) توشی کارەساتەکا سروشتی یان یا دەست دەرەکی ببن، بۆ نمونە وەکو (ئەرد هەژا) ل (سوریێ) دای
هینگێ (وەلاتێن جیهانا ئێکێ و دووێ) دێ ملەفێ وان ڤەخوینن و پاشی دێ پێغمبەرەکێ مروڤایەتیێ دروست کەن و دێ هێت بۆ خەلکێ بێژیت، ب مخابنی ڤە ئەم گیروبوین د هاریکرنا وان دا. لێ ژ ئەڤرو ئەم دێ هاریکاری و ئیغاسێ فرێکەین ب رێکا وان دەرگەهێن گرتی ژ بو راکرنا گلێشی و تەرمێن دبن ئاڤاهیان ڤە ماین و ئەگەر دشیانێن مەدا بیت، دێ کومپانیێن خو فرێکەین ژ بو دووبارە ئاڤاکرنێ و هووسا نەفس مرن و ھیڤێ پویچ بوو بەری هاریکاریێن وان بگەهن...