وریابن ئەمشەو سەرۆکێك خەون ئەبینێ

دلێر محەمەد نوری
ئەگەرچی ئێمە وەکو بونەوەر، وەکو مرۆڤ، وەکو میللەت‌و کۆمەڵگای کوردی، لەواقیعدا هەین‌و ئەژین، بەڵام هەمیشە خەون‌و خەیاڵ ئەمانبات بەڕێوە، ئێمە خاوەن سەرۆک‌و سەرکردەی خەیاڵاوی‌و خەون بینین. خەون‌و خەیاڵی سەرۆکەکان پره‌نسیپ‌و بەرنامەی بەڕێوەبردنمانن، نەوەکو بنەماکانی زانستی بەڕێوەبردن‌و ئابوری‌و سەرکردایەتیکردن.

ڕاستە لەهەندێک چوارچێوەدا، خەون بینین‌و خەیاڵکردن، دەبنە مایەی بەهرەو داهێنان، بۆ نمونە شاعیران‌و ئەدیبان‌و نیگارکێشان خەو ئەبینن‌و خەیاڵ ئەکەن، دواجار لەئەنجامی وەرگێڕانی خەونەکانیان بەوشەو ڕەنگ، شاکاری هونەری‌و ئەدەبی بەرهەمدێنن، هیچ کاتێک ئیلهام وەرگرتنی ئەدیبان لەخەون‌و خەیاڵەکانیان نەزۆک نەبوەو هەمیشە بەرهەمدار بوە، بەڵام ئاخۆ ئەم خەون‌و خەیاڵە بۆ سەرکردەو سەرۆک‌و سەرۆچکەکانیش ڕاستن، کاتێک بیانەوێت بەخەون‌و خەیاڵ وڵات‌و هاوڵاتیان بەڕێوەببەن؟

ئێمەی کورد خاوەن مێژویەکی پڕاوو پڕین لەسەرۆک‌و سەرۆچکەی خەیاڵاوی‌و خەون بین، ئێمە ڕەنگە تاکە میللەتی سەر زەوی بین کە هەمیشە بەحەزو خەیاڵاتی سەرۆکەکانمان ئەچین بەڕێوە‌و ئەشبین بەپەنگ.

جا با لەڕێگەی شیعرو تابلۆوە ڕونی بکەینەوە، کە بۆ گەیشتن بەشاکاری ئەم ئەدەب‌و هونەرە، هەمیشە پێویستمان بەشاعیرو نیگارکێشی خەیاڵاویی‌و خەون بینە، بەڵام بۆ گەیشتن بەئامانجی سیاسی باڵاو بەڕێوەبردنی دروستی وڵات پێویستمان بەسەرکردەو سەرۆکی دونیابین‌و ڕاستی بینە. هەربۆیە لەدروستکردنی بڕیاری ئیداریی‌و سیاسی دروست‌و ڕاست، سەرۆکەکان پێویستیان بەگەڕانەوەیە بۆ نێو ژیان‌و دورکەوتنەوەیە لەخەون‌و خەیاڵ.

ئەشێ لێرەدا شاعیر بۆ ئەوەی شیعرێک بنووسێ، بەتەنها بڕیاربدات‌و پرس بەکەس نەکات‌و تەنها ئیلهام لەخەیاڵ‌و خەونی خۆیەوە وەربگرێت، واتا تاکلایەن‌و تاکڕەو بیربکاتەوەو بەرهەمەکەی بخوڵقێنێت. بەرهەمی شاعیر خەون‌و خەیاڵی خۆیەتی‌و بەس، مۆرکی کەسی دیکەی پێوەنییە، بەڵام سیاسی‌و سەرکردە دەبێت پرس بکەن‌و خەڵکی کۆبکەنەوەو یاساو ڕێساو تواناکان لەسەر مێزەکانی خۆیان بڵاوبکەنەوەو ئەنجا بگەنە تیۆرییەکانیان‌و شۆڕیان بکەنەوە بۆ ناو خەڵک‌و دواجار بیانکەنە بڕیار.

کەچی نەگبەتی میللەتی کورد لەوەدایە سەرکردەکانمان بەمیتۆدی شاعیران بیردەکەنەوەو بەنیازیشن شاکاری سیاسی‌و ئیداری بەرهەمبێنن، بێئاگان لەوەی نە بەخەیاڵی شاعیرانە،  شاکاری سیاسی‌و ئیداریی بەرهەمدێت‌و نە میتۆدی بەڕێوەبردن‌و سیاسەتکردنیش ئەتوانێ کۆمەک بەشاعیر بکات بۆ بەرهەمهێنانی شاکاری ئەدەبی.

کورد بۆ گەیشتن بەسەربەخۆیی یان وەدەستخستنی مافە نەتەوەییەکانی خۆی، دەبێت پێش هەر شتێک، خۆی لەم سەرۆک‌و سەرۆچکەو سیاسییە خەیاڵاوییانە ڕزگاربکات، چونکە بەم سەرکردە خەیاڵایاوییانە، ناتوانێ شاکاری سیاسی‌و ئیداریی لەگۆڕەپانی سیاسەت بەچاو ببینێت.

هەر بەیانییەک لەخەو هەستایت‌و کەوتی بەسەر هەواڵێکی کوت‌و پڕی نێو سایت‌و ماڵپەڕە هەواڵییەکان، هەرکاتێك شۆکبوی بەهەزاربارەبونەوەی پۆستێکی دیاریکراوی نێو فه‌یسبوک‌و سۆشیال میدیا، کە باس لەڕوداوێک، گۆڕانکارییەک، شتێکی نوێ‌و نامۆ کە تادوێنێ نەبوبێت، بکەن، کە لەهەر سوچێکی ئەم هەریمە خەواڵووە ڕویدابێت، ئەوە بزانە سەرۆکێک یان سەرۆچکەو سەرکردەیەک شەوێ خەوێک یان مێردەزمەیەکی بینیوە. جا ئەگەر گۆڕانکارییەکە لەبڕیارو ڕوداوی ئیداریی یان سیاسیدا بوو، ئەوە واتا سەرۆکێک ئەمشەو خەوی بینیوە. خۆ ئەگەر خوێنڕشتن‌و تیرۆرو کوشتارگەیەکی نوێی بکوژ نادیاربوو، کەواتا سەرۆکێک مێردەزمەیەک ئەمشەو سەر سنگی گرتوەو توڕەی کردوە.

ڕوداوە کتوپڕەکانی هەرێم هیچ پێوەرو پره‌نسیپ‌و ڕێبازێکی زانستیان نییەو هیچ پەیوەندییەکیشیان بەواقیعەوە نییە، بەڵکو هەمویان پەیوەندییان بەجۆری ئەو خەیاڵانەیە کە سەرۆک دەیانکات یان ئەو خەونانەیە کە دەیانبینێت یاخود ئەو مێردەزمانەیە کە بیناقاقایان لەخەودا دەگرێت. ئەوە خەون‌و خەیاڵ‌و کابوسی 31 ساڵی سەرۆکەکانمانە، توشی ئیفلاسی سیاسی‌و ئابوری‌و نەتەوەیی‌و کولتوری کردوین. کۆمەڵگایەکی داعشی‌و جاهیل‌و گێلی بۆ خوڵقاندوین، کردوینی بەپاشکۆیەکی ڕەزاقورسی بەغداو دەسکەلایەکی ڕیسوای تاران‌و ئەنقەرا.

ئێمە تاکە میللەتی دونیاین کە خاوەنی دەیان سەرۆک‌و سەرکردەین کە هەریەکەیان بەشێوەیەک خەونمان پێوە دەبینن. یەکێک مەلهامان بۆ ئەکاتەوەو یەکێک دایدەخات بەڕوماندا، یەکێک حیجابمان لەبەرئەکات‌و یەکێک دایدەماڵێت لەبەرمان، یەکێک دەمانکات بەدەوڵەت‌و هەر خۆشی دەستی داگیرکەرمان بۆ دەگرێ. ئێمە ئەو میللەتەین کە پەرت‌و دابەشبوین لەنێوان خەون بینینی چەندین سەرۆک لەیەک شەودا. بۆیە هەتا خاوەنی ئەم سەرۆکە خەوخۆش‌و خەیاڵاوییانە بین، ئەبێت هەموو شەوێکمان بەسەر کارەساتێکدا ڕۆژبکەینەوە.