زێدەبوونا کێشەیێن چاڤا ژ ئەگەرێ کورۆنایێ

ڤەکولەرا جڤاکی: ھەژین بەھجەت
پشتی بەربەلاڤبوونا نەخوشیا کورۆنایێcovid 19  ب شێوەیەکێ گشتی ل جیھانێ، کاريگەریێن گەلەک مەزن پەیداکرن ھەم ئابورى و ھەم دەروونى، مینا کریزێن دارایی و کێشەیێن  خێزانی، ھەروەسا قەدەغەیا ھاتن و چوونێ و چەندين دەرئەنجام لديڤ خو ھێلان، وەك زێدەبوونا توندوتيژيێن خێزانێ و يا ھەرە گرنگ بۆ سەدەما پتر بکارئينانا تەكنولوجیێ و ئەڤێ چەندێ كاريگەرى يا لسەر تەندروستیێ كرى، وەك خواندنا ئونلاين، كو بۆ ئێك ژ ئەگەرێن زێدەبوونا کێشەیێن چاڤا و د نوكەدا ب رێژا ٣٠٪ کێشەین چاڤا زێدەبينە، چونكى چاڤ دھەر ١٥ چركاندا روندکێن خوە نوى دكەتەڤە.

 ژبەر ھندێ ژى يا فەرە ل دەمێ بكارئينانا موبايل يان لاپتوپ بۆ ماوێ چەند خولەكان، چاڤ بھێنڤەدانێ وەربگريت. چونكى ئەڤ چەندە دبيتە ئەگەرێ ھشكبوونا چاڤان(Dry Eyes)  ئانكو کێمبوونا ھێزا چاڤا بۆ دەردانا فرمێسكان، ئەڤە دبيتە ئەگەرێ نە رەحەتيەكا دژوار وەك سوتان, خورھاندن و ھەستكرن ب بێھێزيێ د چاڤان دا.

گيلن ستيل د مالپەرێ ھيليو(News Healio)دا دبێژت "دگەل ھاتنا ڤێ نەخوشيێ، ھەمى زارۆك دانوستاندنێ برێكا بكارئينانا شاشان(موبايل و ئايپاد)ێ دكن, لەورا يا گرنگە دەيك و باب ھاريكاريا زارۆكێن خوبكەن و فێربكەن ژبو ديتنا پاشەروژا خو بھنێڤەدانێ وەربگرن". ھەروەسا ددەتە دياركرن كو نوژداران تێبينى ل سەر ھندێ كريە، كو زێدەبوونا بكارئينانا تەكنەلوجيايى لدەڤ زارۆكا، يا بويە كێشەيەكا تەندروستى يا مەزن و تايبەتمەندێن چاڤا  بۆ وان ديار بوو، كو بورينا وەختەكێ درێژ تەماشەكرنا شاشەى دير و نێزيكيا وێ دێ كارتێكرن لسەر بينينێ ھەبيت.

د چەندين ڤەكولينێن پزيشكى دا ھاتيە دياركرن، كو سێ يەكێن ئەو كەسێن زور کاردكەن ب تايبەتى كارێ خواندنێ پێرێ توشى كێشن چاڤا دبن، ژوان دويربين و نێزيكبين، چ دەما نەبيە ئەگەرێ وان تشتان ب شێوەكێ روون و ئاشكرا لبەر جاڤى ديار بكەڤيت.

ئەگەرێ پەیدابوونا کێشەیێن چاڤا:
1ـ  زێدەبکارئینانا ئامیرێن تەکنولوجی (موبایل, ئایپاد, لاپتوب).
2ـ  کیم داخستنا چاڤان، لبەر بەرێخودانا ئامیرێن تەکنولوجی.
3ـ  کەمبوونا ڤیتامین A
4ـ  ھەستەوەری.
5ـ  ھشک بوونا چاڤان پشتی تەمەنێ ٥٠ ساليێ ب رێژا ٣٠٪.
6ـ  نەخوشیا شەکرێ ژ ئەگەرێ ھەوکرنا دەماران ( Neuropathy).

چارەسەری:
١.  کێم بکارئینانا ئامیرێن تەکنولوجی.
٢.دھەر دەم ژمێرەكێدا بو ماوێ ٥ تا ١٠ خولەكان  بھێنڤەدانێ بدەيە چاڤێن خوە.
٣. بکارئینانا بەرچاڤکێ بۆ پاراستنا چاڤێن تە دماوێ کارکرنێدا ب ئامیرێن تەکنولوجی.
٤. خوارنا وان کەرستێن ڤیتامین E تێدا وەک باەیڤ, بندەق, سپیناغ, ئاڤوگادو. ەەروەسا ئێک ژسودێن ڤیتامین E ژبو پاراستنا چاڤان ژ توشبوونا ئاڤا سپی ( Cataract ).