بێدەنگی یان ئاخفتن؟

حسێن تاها هرۆری - ئەلمانیا
پێشگۆتنا ڤێ گۆتارێ، خالەکە ژ گۆتارەکا من یا درێژ یا هێژ نەبەڵاڤبووی ل سەر پیرۆزیێن وەڵاتی.
دین و ئایدۆلۆژیا
ل وەڵاتێن پێشکەفتی و ئازاد بێی جوداهی رێز ل هەمی دین و ئایدۆلۆژیان دهێت گرتن، لێ ب وی مەرجی چو دین خوە ل سەر ئایدۆلۆژیێن دی نەسەپینن و دژایەتیا یێن دی نەکن و رێزێ ل هەمی ئایدۆلۆژیان بگرن و زیانێ نەگەهینن وان یێن ل سەر بیروباوەرێن وان نەبن. ل وەڵاتێ مە ژی گەلەک دین و ئایدۆلۆژییێن ژ هەڤ جودا هەنە ئەڤە ژی دەولەمەندیەکا بیروباوەران و هزرێن جودا ددەتە وەڵاتی و نیشانێن پێکڤە ژیانێ نە، پێدڤی یە رێز ل هەمیان بهێت گرتن، بێی جوداهی و هەمی ب پیرۆزی بهێنە قەبوولکرن و مفا ژ هەمیان بهێت دیتن و چو دین و ئایدۆلۆژی ل سەر چویان نەهێن زالکرن و سەپاندن، دژایەتیکرن و بێرێزی کرن ل دین و ئایدۆلۆژیان یا قەەدەغە بیت و ب دادوەری هەمی وەکی ئێک بهێن پاراستن و پیرۆزکرن.

هەر چەندە من نەڤیا چو گۆتاران ل سەر ڤێ مژارێ بنڤیسم، لێ مژار ژ قالبێ خوە دەرکەڤت و گەلەک مەزن بوو.
دا بهێم سەر بابەتێ رۆژەڤێ یێ کو ئەڤە چەند رۆژە بوویە مژارا مالپەرێن جڤاکی و دەنگڤەدای و بابەت ژ مێشێ بوویە گامێش، ئەو موسلمانێ دینێ خوە گوهارتی و بوویە مەسیحی و خوە گەهاندی مینبەرا قەشەیان، رەفتارا وی کری نەیا قەشەیان بوو، ئەز ب هەمی رەنگان چەوا ل دژی بێرێزکرنێ مە، ئەز وەسا یێ دگەل ئازادی یا دەربڕینێ ژی، لێ ب وی مەرجی ئەو ئازادی ژ تخویبێن ریزگرتنێ دەرنەکەڤت و ب ئازادی یا خوە هەستێن کەسێن دی بریندار نەکن، ئەو کابرا بەری ڤێ کومێنتێ بنڤیسیت، کەسێ ئەو مرۆڤ نەدنیاسی و دەمێ وی ئەڤ کارە ژی کری وی ب خوە ژی ئەڤ هزرە نەدکر کو کومێنتا وی دێ هندە دەنگ ڤەدت و پێ ناڤدار بت، ژبەرکو نە بابەتەک ڤەکری بوو، تنێ بەرسڤا کەسەکی دایە و ئەم نزانن هۆکارێن بەرسڤدانا وی ب رەنگەکێ زڤر چ بوون، دبیت ئەو کەسێ ل هەمبەری وی گەنگەشە کری گەلەک ژ وی خرابتر بێرێزی ل وی و ئایدلۆژیا وی کربت و نەچار کربت ب ڤی رەنگی بەرسڤا وی دابت، لێ د سەر هندێ ژی را مرۆڤەکێ دینی و جهەکێ دینی یێ بلند گرتبت، نابیت ب وی رەنگی بەرسڤا خەلکێ بدت، ژبەرکو هێژ مە گوهـ ل چو قەشەیان نەبوویە بێرێزی ب دین و ئایدلۆژیێن دی کر بن.
هەر کەسەک یێ ئازادە بیروباوەرێن خوە یێن دینی بگوهۆرت و بۆ خوە دینەکێ دی بهلبژێریت، ئەو کەسێ دەستان ژ دینێ خوە بەرددت و ئێدی باوەری ب چو دینان نەبت و خوە وەک بێ دین بدت نیاسین، ل دەڤ من چو ژ ئاست و بهایێ وی ناهێن خارێ یا گرنگ ل دەڤ من ئەوە مرۆڤەکێ ب وژدان و بێ زیان بت، لێ ل دەڤ من ب خوە ئەو جورێن مرۆڤان یێن دینێ خوە دگوهۆرن هەر چ دین بت گەلەک د بێ بها و ئاست نزمن، ژبەرکو یێ باوەری ب دینێ خوە یێ بەرێ نەبت و بچیت سەر دینەکێ دی وی باوەری ب وی دینی ژی نابت و چو مفای ژی ناگەهینت جڤاکی، لێ تنێ مفای دگەهینت خوە ب تنێ و ژبەر بەرژەوەندی یا خوە نەبت دینێ خوە ناگوهۆرت.
بابەتێ ڤی کابرای گەلەک مەزن بوو، یێ ئەڤ کابرایە نەچارکری کو ب ڤێ کومێنتا دژوار بەرسڤا وی دای ئەز دبینم وی ب مەبەست وە کریە ژ نەزانین ئەڤە چێنەبوویە، هەکو نیازێن وی موسلمانێ کومێنت بەلاڤکری بەرەڤانیکرنبا ژ ئیسلامێ وی ئەو بێرێزی بەلاڤنەدکر دا وی کابرای بلۆککت و کومێنتا وی ژێ بت و دا ڤەشێریت هێژ کەسێ نەدیتی و نە دهێلا کەس ببینت، گۆتنەکا ئەلمانی یا هەی دبێژن ((مافێ هەر کەسێ هەیە باخڤت یان بێ دەنگ بمینت، لێ ئەو دمینت ل سەر وێ چەندێ کیژان باشترە))، ب نێرینا من ل سەر ڤی بابەتی یێ کومێنت بەلاڤکری و بابەت ئازراندی بێدەنگی پاراستبا باشتر بوو، مرۆڤێ موسلمان یێ راست و دروست پێدڤی یە دەرگەهێ فتنێ بگرن نەکو دەرگەهێن فتنێ ڤەکن، ژبەرکو گەلەک یێن هەین کەیف ب تۆلڤەکرنێ دهێت هەر وەکی مە دیتی گەلەکان بەرەڤانی ژ وی کابرای کر و دەستخوەشی لێ دکرن و هندەک موسلمانان ژی ب بێرێزیان و گۆتنێن کرێت بەرسڤا وی دا و بەرەڤانی ژ ئیسلامێ کر. مرۆڤێن توندرەو و پاشکەفتی مشەنە ل دەلیڤێن هۆسا دگەرن دا ئاگرێ دژبەرییێ د ناڤ جڤاکی دا خوەش بکن و رهێن پێکڤە ژیانێ بقوسینن، لێ بلا ل وی بالگەهی نەنڤن ئەو نەشێن ب مژارەکا وەکی ڤێ بگەهەن مرازا خوە.
شاشی یا جڤاکێ مە ئەوە بێی راستی یا بابەتی بزانن گەلەک زوو تۆرە دبن و ل سەر هندەک مژاران گەلەک هەست نازکن و داخویانیێن خراب ددن نە دبەرژەوەندی یا وان ب خوە ژی دایە، لێ یا کرێت و نەخوەش ئەوە نە تنێ هێرشان دبن سەر وی کەسی یێ بێرێزی یان شاشی کری، بنەمالا وی و دگەل گوندێ وی و هندەک جاران عەشیرا وی ژی و دین و ئایدلۆژیێن وی ژی دکەڤن بەر هێرشێن وان و تەر و هشکان پێکڤە دسۆژن، یان ژی هەمی دبنە دادوەر و ئێکسەر هەر ئێک ل مالا خوە دێ بریارا کوشتنا وی دن و خوە وەکی پارێزڤانێ دینێ خوە دیاردکن، خوە ل دادگەهێ و ڤەکۆلینان و راستی یا بابەتی ناگرن.
موسلمانێ هێژا تە مافێ هەی بەرەڤانی یێ ژ دینێ خوە بکی، لێ ئەز دبێژم بۆ بابەتەکێ ب ڤی رەنگی و بێ بها ڤ بەرنەدکەڤت هوون هندە مەزن بکن و کابرای پێ ناڤداربکن، مەزن دبێژن ((هندەک جاران هەکو ئاخفتن زیڤ بت نەئاخفتن زێرە)).